Interview over schoonheidsidealen: "De meeste mensen zijn veel aantrekkelijker dan ze denken."

BRIGITTE: We hebben het over teams, ik zie mezelf weer op het scherm en heb een filter ingesteld om er beter uit te zien. Sinds Corona en het thuiswerken is dit dagelijkse kost geworden. Wat betekent dit voor ons?

Rabea Weihser: Ons professionele leven speelt zich af op het scherm, waar we al een groot deel van ons privéleven doorbrengen. Dit verandert onze zelfperceptie. Mensen zijn psychologisch niet ontworpen om zichzelf voortdurend te observeren en voortdurend met hun eigen uiterlijk bezig te zijn. Dit is te zien aan de toegenomen vraag naar esthetische ingrepen en cosmetische chirurgie. Sommige mensen controleren voortdurend of ze er goed uitzien tijdens een videoconferentie. Verenigingen van chirurgen vermoeden ook dat mensen meer operaties laten uitvoeren omdat ze thuis ongestoord hun wonden kunnen laten genezen.

In het boek beschrijf je de verontrustende mentale effecten van schermtijd...

Ja, sommige onderzoeken vinden een direct verband tussen de tijd die mensen op sociale media doorbrengen en hun welzijn en zelfvertrouwen. Vooral jongeren die zich nog in de cognitieve ontwikkelingsfase bevinden, lopen risico. Perceptiestoornissen, lichaamsdysmorfie en psychische stoornissen komen steeds vaker voor bij adolescenten. Het begint met onzekerheid. Waarom lijk ik niet op mijn gefilterde selfie? Of zoals de persoon die ik de hele dag volg op Instagram of TikTok? Het eindeloos kijken naar vervreemde gezichten is ongezond.

Vergelijken wij onszelf met een onbereikbaar schoonheidsideaal?

Om zich sociaal te oriënteren, vergelijken mensen zichzelf eerst met het gemiddelde van de bevolking: ze gaan de straat op en plaatsen zichzelf binnen een normale optische verdeling. De meeste mensen bevinden zich eigenlijk veel dichter bij een aantrekkelijk en aangenaam gemiddelde dan ze denken. Deze perceptie verandert wanneer ze de hele dag op sociale media zitten. Daar staat het merendeel van de mensen die zich vertonen, ver af van dit sociale gemiddelde, dankzij make-up, filters en operaties. Als dit het schoonheidsideaal wordt, kunnen we er allemaal alleen maar op achteruitgaan.

Je schrijft ook over het verband tussen negatief zelfbeeld en haatdragende opmerkingen.

Intuïtief weten we dat mensen met een laag zelfbeeld eerder geneigd zijn om anderen te kleineren om zichzelf boven hen te verheffen. Het is dus een heftige negatieve spiraal die in gang wordt gezet door deze misplaatste optische vergelijkingen. En dan is er nog het feit dat mensen veel sterker reageren op slecht nieuws dan op positief nieuws. Wat prettig is, kan cognitief gemakkelijk worden verwerkt, maar verstorende factoren zorgen ervoor dat de hersenen in de war raken. Daarom werken negatieve koppen zo goed. En al die denigrerende opmerkingen en beledigingen maken een veel sterkere indruk op ons dan lof.

Laten we het over standaardschoonheid hebben. U schrijft in uw boek dat de term “normatief mooi” inhoudsloos is…

In veelvoorkomende aantrekkelijkheidsonderzoeken wordt aan deelnemers gevraagd of ze iets mooi of lelijk vinden. Het kan echter zijn dat deze dualiteit helemaal niet overeenkomt met onze waarneming. Uit recent onderzoek blijkt dat het belangrijker is om niet lelijk te zijn dan om mooi te zijn. Een aangenaam gemiddelde is ruim voldoende om geen aanstoot te geven en als aangenaam te worden ervaren.

Zijn we het middelmatigheidsgevoel uit het oog verloren?

Ja, omdat we in een medialandschap leven waarin alles zo beknopt is, hebben we het gevoel dat we mooier moeten zijn dan gemiddeld en denken we dat dit de norm is. Dit vertegenwoordigt al een verschuiving in de perceptie.

Op sociale media draait het vaak om ‘gewoon mooie’ mensen die genieten van een ‘mooi voorrecht’, oftewel: die er baat bij hebben dat ze er goed uitzien...

"Pretty Privilege" wordt vaak gebruikt als een doorslaggevend argument wanneer aantrekkelijke mensen praten over mislukkingen of onzekerheden. Ze zouden er niet zo'n heisa over moeten maken, ze zijn tenslotte gezegend door de natuur. Maar het is heel slecht om aan te nemen dat iemands gladde buitenkant betekent dat hij of zij ook een gladde binnenkant heeft, dat er geen onvervulde verlangens of mentale problemen zijn. Zelfs knappe mensen hebben problemen. Ja, het “halo-effect” en het “pretty privilege” zijn wetenschappelijk bewezen. Maar we kunnen allemaal profiteren van de voordelen van er beter uitzien, hetzij feitelijk, hetzij autosuggestief. Er is zelfs sprake van een krachtige performatieve schoonheid: als we ons gedragen alsof we aantrekkelijk zijn, worden we ook aantrekkelijker gevonden. Natuurlijk heeft het effect wel zijn grenzen.

Op de catwalk zie je modellen die nog steeds even dun zijn als altijd. Is de body positivity van de afgelopen jaren voorbij?

De mode-industrie hield zich waarschijnlijk maar kort bezig met het tonen van lichaamsdiversiteit, zonder zich er echt toe te verbinden. Blijkbaar was dit slechts een trend die ontstond op sociale media, en geen uiting van een humanistische overtuiging. Maar het verlangen naar een slank, gespierd en gezond lichaam komt altijd weer terug. Biologisch gezien is het natuurlijk absurd om uitgemergelde, halfverhongerde lichamen te verheerlijken. Maar ook zij werden in de 19e eeuw, in de jaren 1990 en nu vereerd. Ik denk dat het belangrijk is om modeshows, en met name haute couture, te begrijpen als een magische wereld en theater. Niet als blauwdruk. Deze lichamen hebben niets met onze lichamen te maken. Voor de meeste mensen is deze kleding onbetaalbaar. Het probleem is echter dat het publiek hier direct lichaamsidealen aan ontleent. Als we naar het theater gaan, weten we dat alles in scène is gezet. Wanneer we modefoto's op sociale media of video's van de catwalk bekijken, vergeten we deze mediawijsheid.

Na body positivity volgde de Botox-hausse. Is er een verband?

Cosmeticacriticus Jessica DeFino trekt hier een interessante lijn. Generaties X en Y groeiden op met een dieetrage, bevrijdden zich ervan en ontwikkelden – als het goed ging – een positief zelfbeeld. Generatie Z en generatie A zijn opgegroeid met deze lichaamspositiviteit, maar ontwikkelen al vroeg angst voor veroudering en reageren hierop met een Botox-manie. We hebben net de ene sluiting losgemaakt en zijn alweer bezig met de volgende. Vrouwen kunnen zich blijkbaar niet onttrekken aan het gevoel tekort te schieten en aan het feit dat ze voortdurend aan zichzelf sleutelen.

Vrouwelijke sterren van 50+, zoals Demi Moore, die eruit zien alsof ze 30+ zijn, worden momenteel geprezen. Dus oudere vrouwen mogen alleen zichtbaar zijn als ze hun leeftijd ontkennen?

Momenteel ervaren we een herdefiniëring van leeftijd. Zelfs mensen die op natuurlijke wijze ouder worden, zien er niet meer zo oud uit als 55-jarigen 20 jaar geleden. Onze levensomstandigheden zijn verbeterd, we weten hoe we langer jong en actief kunnen blijven zonder dat het leven daar zichtbare sporen van achterlaat op ons lichaam of gezicht. Vrouwen van boven de 45 zijn tegenwoordig zichtbaarder in de maatschappij en de media. Sommigen willen bewust niet ouder worden, anderen laten dit natuurlijke proces zijn gang gaan. Beide bestaan ​​tegelijkertijd en zijn prima. De entertainmentindustrie zal haar obsessie met de jeugd nooit zomaar opgeven. Maar we mogen de kans niet voorbij laten gaan om het te ondermijnen met een nieuwe vreugde van de ouderdom.